Jedną z wielu zagadkowych rzeczy jakie można znaleźć w raporcie końcowym KBWL LP i załącznikach jest kwestia linii czasowej w oparciu o którą odtworzono chronologię zdarzeń jakie miały miejsce 10.04.2010 roku.
Komisja starała się dopasować do siebie znaczniki czasu zapisane w różnych rejestratorach, z jednej strony różniące się między sobą formatem zapisu, a z drugiej przesunięciami czasowymi związanymi z opóźnieniami wynikającymi ze sposobu zapisu i kodowaniem. Tu coś dodano, tam odjęto, potem zaokrąglono by w końcu otrzymać zgrubną synchronizację zapisanych parametrów i audio z kabiny pilotów.
W załączniku 4 do raportu napisano: System rejestracji MSRP posiada w swoim komplecie blok ITW-4, który służy do odmierzania czasu lotu. Przed lotem obsługa przygotowująca samolot ustawia na tym urządzeniu aktualny czas.Na podstawie zarejestrowanych danych można jednoznacznie stwierdzić, że wprowadzono czas zgodny z Czasem Warszawskim (Local Time).
Komisja przyjęła więc, że znaczniki czasu zapisane w rejestratorze MSRP były zgodne z "Czasem Warszawskim". Nie napisano wprawdzie, na jakim pozimie jest ta zgodność - sekundy, dziesiąte części sekund, setne - ale jak zgodne to zgodne. Mając więc ustalone znaczniki czasu w MSRP, starano się dopasować identyczne zdarzenia zapisane w innych rejestratorach.
Wszystko byłoby pięknie gdyby nie mały problem, którego nijak nie jestem w stanie zrozumieć.
Jak wiemy, na pokładzie Tu-154M 101 znajdował się system TAWS (Terrain Awareness Warning System) firmy Universal Avionics, którego podstawowym zadaniem było ostrzeganie załogi samolotu o niebezpiecznym zbliżaniu się do ziemi. W trakcie lotu 10.04.2010 system TAWS zapisał w swojej pamięci kilka alertów (od #33 do #38), które zostały odczytane na potrzeby MAK i KBWL LP w siedzibie amerykańskiej firmy UASC. W każdym z odczytanych alertów oprócz szeregu zapisanych parametrów zapisana była data i godzina wystąpienia alertu (Alert Time) w postaci czasu UTC (Coordinated Universal Time).
Parametr "Alert Time" jest pobierany z urządzenia FMS pierwszego, lub drugiego pilota. Jeśli FMS nie dostarcza tego parametru to wykorzystywany jest wewnętrzny timer systemu TAWS. Z biuletynu firmy Universal Avionics [2]możemy się dowiedzieć, że kiedy GPS jest w trybie nawigacji, czas UTC jest automatycznie aktualizowany - "When the GPS is in NAV mode, UTC and date are automatically updated". Możemy spokojnie założyć, że znaczniki czasu UTC zapisane w alertach TAWS zapisane są z dokładnością do 1 sekundy (zgodność czasu GPS z UTC plus opóźnienie związane z oprogramowaniem TAWS/FMS).
I tu pojawia się problem. Komisja Millera nie wzięła tego w ogóle pod uwagę i nie oparła analiz o znaczniki czasu z logów TAWS, przyjmując jako podstawę znaczniki czasu z MSRP i dodając 6 sekund do czasów UTC zapisanych w logach TAWS, np.:
#36 Alert Time (H:M:S) 06:40:29
#36 Alert Time (H:M:S) 06:40:36
#37 Alert Time (H:M:S) 06:40:43
KBWL
TAWS # 36 06:40:34,5
TAWS # 36 06:40:42,0
TAWS # 37 06:40:49,0
Podobną zasadę zastosował Instyt Ekspertyz Sądowych przy odczycie rejestratora MARS np.:
TAWS # 36 8:40:42,3
TAWS # 37 8:40:49,5
Żeby było jeszcze weselej, czasy TAWS różnią sięmiędzy sobą w raporcie KBWL.
Na stronie 633/695 załącznika nr 4 do raportu końcowego mamy rysunek nr 38 - "Zadziałanie sygnału TAWS (parametr PH1/VZBLIZ)". Gwoli wyjaśnienia, w rejestratorach MSRP i ATM-QAR zapisywane są sygnały informujące o niesprawności instalacji hydraulicznych nr 1, 2 i 3 w postaci sygnałów jednorazowych czyli zero-jedynkowych. Kanał PH1VZBLIZ rejestruje nadmierny spadek ciśnienia w instalacji hydraulicznej nr1 i sygnalizację zbliżania do ziemi od systemu TAWS.
Według tego rysunku TAWS zadziałał m. in. o godzinie 08.40.31 (pomijam brak proporcji znacznika czasu). Najprawdopodobniej chodzi tu o TAWS # 35 z oryginalną godziną zapisaną w logu 06:40:29 - czyli 2 sekundowa różnica.
Strzałka dotyka fioletowej linii, która jest graficzną reprezentacją kanału PH1VZBLIZ.
Z kolei na stronie 694/695 jest profil podejścia do lądowania, gdzie do TAWS # 35 przypisany jest czas 06:40:34,5 - 5,5 sekundowa różnica.
Konia z rzędem temu kto wyjaśni mi, dlaczego nie skorzystano z czasu TAWS, dlaczego sama Komisja Millera przypisywała tym samym alertom różne czasy i dlaczego jest aż 6 sekundowa równica między CVR a TAWS. Tak na marginesie, oparcie wykresu o czas TAWS zamiast MSRP, nie sprowadzałoby się tylko do zwykłej podmiany cyferek ...
Źródła:
[1] Raport końcowy KBWL LP wraz z załącznikami
[2] OPERATIONAL SOFTWARE DIFFERENCES SCN 60X/70X, UASC
[3] Stenogram Instytutu Ekspertyz Sądowych im. Sehna
